Dan kada je Bar umukao: Navršilo se 46 godina od zemljotresa koji je uzdrmao Crnu Goru
Sjećanje na 15. april 1979: kada je tlo pod nogama nestalo, a solidarnost iz Srbije i Jugoslavije dala novi život razorenom gradu
......
Na današnji dan, prije 46 godina, Crnu Goru je u 7 sati i 19 minuta pogodio najrazorniji zemljotres u modernoj istoriji regiona. Zemljotres jačine 7,0 stepeni po Rihterovoj skali, sa intenzitetom od IX do X stepeni po Merkalijevoj skali, imao je epicentar u Jadranskom moru, između Bara i Ulcinja.
Ukupno je poginulo 101 lice u Crnoj Gori i 35 u Albaniji. Više od 1.000 ljudi je povrijeđeno. Preko 100.000 ljudi ostalo je bez krova nad glavom, a potpuno je uništeno više od 1.487 stambenih zgrada. Oštećeno je više od 80.000 stambenih jedinica.
Bar – grad u ruševinama
Opština Bar pretrpjela je najveću štetu. U samom gradu i okolini stradalo je 449 objekata u potpunosti, dok je više od 3.000 zgrada teško ili djelimično oštećeno. Urušene su škole, bolnice, administrativne zgrade, ali i brojni kulturno-istorijski spomenici.
Posebno je stradao Stari Bar – grad sa korijenima u X vijeku. Veliki dio zidina, Crkva Svetog Jovana, Akvedukt, islamska i hrišćanska baština, kao i viševjekovne kuće, nepovratno su oštećeni. Uslijed svega, većina stanovništva iz tog dijela grada je iseljena, a proces restauracije traje i danas.
Srbija – prva u pomoć
Srbija je među prvima poslala pomoć. U prvih 48 sati nakon zemljotresa, u Bar je stiglo više od 600 ljekara, vatrogasaca, građevinara i volontera iz Beograda, Novog Sada, Kragujevca i Niša. Iz Srbije je stizala hrana, medicinski materijal i medikamenti, građevinski materijal, poljski kreveti, kao i montažne kuće.
U okviru velikog plana obnove, Novi Sad je "usvojio" dio Bara – preuzeo je izgradnju stambenih blokova i obnovu škola. Beograd je pomagao u sanaciji bolničkih objekata. Omladinske radne akcije iz Srbije i drugih krajeva Jugoslavije bile su nosioci obnove – preko 30.000 mladih ljudi radilo je na izgradnji novog Bara.
Jugoslavija i svijet uz Crnu Goru
Ukupna materijalna šteta procijenjena je na oko 4,5 milijardi američkih dolara (po tadašnjim proračunima). Savezno izvršno vijeće SFRJ osnovalo je Fond za obnovu koji je koordinisao pomoć. Pomoć je stigla iz više od 50 zemalja svijeta – među prvima iz Sovjetskog Saveza, SAD, Francuske, Italije i Njemačke.
Zašto ne smijemo zaboraviti?
Zemljotres iz 1979. nije samo geološki događaj. To je tragična etapa našeg kolektivnog pamćenja. Bar je tada izgubio dio sebe – ali je dobio i lice otpora, solidarnosti i obnove.
Danas, 15. aprila, sjetimo se žrtava. Poklonimo se ćutanjem. I neka ovaj datum opominje institucije da njeguju kulturno nasljeđe, čuvaju sjećanje i spremno dočekuju buduće izazove.
