HIC RHODUS, HIC SALTA: Mostovi između Bara i Bratislave (3) - Zamak Smolenice

PIŠE: Igor Rems

12. oktobar 2025. godine

Posle doručka predajemo ključeve na recepciji i na kratko se opraštamo od Bratislave. Danas odlazimo u zamak Smolenice, gde ćemo provesti naredna dva dana.

Smolenički zamak (slovački: Smolenický zámok) nalazi se na istočnim padinama Malih Karpata, u selu Smolenice, blizu Trnave, u zapadnoj Slovačkoj. Predstavlja primer kasnoromantičarske arhitekture.

Prvi pisani pomen utvrđenja na ovom mestu potiče iz 1263. godine. Zamak je podignut u 14. veku kao stražarska tvrđava u blizini planinskog prevoja Jablonica–Trstin, na visokom brdu koje se izdiže iznad sela Smolenice, na granici Trnavske ravnice i planinskog područja jugoistočnih padina Malih Karpata, 60 kilometara severoistočno od Bratislave, na nadmorskoj visini od oko 300 metara, neposredno ispod najviše planine ovog masiva – Zarubija (768 m).

Prvobitni zamak izgrađen je isključivo u vojne svrhe. Godine 1583. obnovljen je u renesansnom stilu, ali je 1762. izgoreo. Kasnije je delimično obnovljen i korišćen kao zatvor. Od 1777. godine zamak je postao vlasništvo bogate aristokratske porodice Palfi, u čije vreme je u Smolenicama podignuta nova barokna kapela. Tokom Napoleonovih ratova zamak je pretrpeo velika razaranja – njegova kula i više manjih kula su izgorele, a poslednji požar pretvorio je zdanje u ruševine.

Krajem 19. veka grof Jozef Palfi započeo je obnovu ruševina u romantičnom stilu, ali izgradnja i dekorativni radovi nisu u potpunosti završeni do početka Drugog svetskog rata.

Smolenički zamak se danas smatra jednim od najreprezentativnijih primera arhitekture kasnog romantizma, koji spaja istorijske elemente i fantastične motive. Bastioni starog zamka sačuvani su tokom rekonstrukcije u 19. veku, ali je njihova visina povećana dodavanjem zidova i novog krova. Novi izgled donekle podseća na zamkove centralne Francuske, mada je arhitektura Smoleničkog zamka jednostavnija i bliža modernom stilu art dekoa iz 20. veka.

Posle 1945. godine imovina plemićkih porodica postala je državna svojina. Porodica Palfi izgubila je posede, kolekcije slika, nameštaj i arhivu koja se nalazila u zamku. Unutrašnjost je delimično očuvana u izvornom obliku. Od 1953. godine zamak je u vlasništvu Slovačke akademije nauka, koja ga koristi kao letnju rezidenciju i kongresni centar. Danas se u njemu održavaju brojne konferencije, simpozijumi i naučni skupovi.

Do zamka nam je trebalo oko sat vremena. Po prijavi, svako odlazi u svoju sobu. Moja se nalazi van samog zamka, u jednoj od nekoliko adaptiranih kula, na najvišem spratu. Jednokrevetna je, moderno nameštena, ali relativno mala u poređenju sa sobom u hotelu „Matišak“. Nije prozračna i gotovo da nema svetla, jer su prozori u sobi i kupatilu malih dimenzija – najverovatnije su nekada služili kao puškarnice.

Razgledam ovo prelepo zdanje i pravim prve fotografije tokom kratke šetnje. Potom sedimo u jednom kafeu i čekamo da pristignu svi pozvani slovački pesnici. Prvo čitanje poezije organizovano je u prizemlju jedne kule i na njemu učestvuju samo slovački autori.

Posle ručka, tokom kojeg sam probao jedan slovački rizling – veoma prijatnog bukea i uravnotežene kiselosti – nastavljam sa razgledanjem zamka.

U 17 sati nalazimo se u biblioteci zamka, gde svi učesnici Festivala čitaju svoje pesme. Mi, gosti, kao i u Bratislavi, čitamo po tri pesme na maternjem jeziku, dok se istovremeno čuje prevod na slovačkom.

Po završetku čitanja, u Crvenom salonu održana je svečanost dodele nagrada slovačkim pesnicima koji su učestvovali na konkursu. Posle večere u istom salonu organizovan je koncert jedne mlade slovačke muzičke grupe za učesnike Festivala.

13. oktobar 2025.

Posle doručka u Plavom salonu održano je još jedno čitanje poezije. Potom smo iskoristili vreme da se popnemo na najvišu kulu zamka, odakle se pruža gotovo nadrealan pogled na okolinu. Posle ručka opraštamo se sa slovačkim pesnicima i u pola dva krećemo natrag za Bratislavu.

Zuzka me prati do glavne autobuske stanice. Sedamo u jedan kafe. U 16.45 ulazim u autobus za aerodrom. Ovoga puta letim sa Wizz Air kompanijom, a ne sa Austrian Airlines — i kao što zna svako ko je putovao sa njima, uvek postoji neki problem sa prtljagom.

Oko devet sati slećem na podgorički aerodrom.