Čekajući superfinale: Da li je uhapšen krem mafije iz sistema koji je kreirao i kontrolisao Đukanović?

Hapšenje Draga Spičanovića, nekadašnjeg visokog funkcionera Agencije za nacionalnu bezbjednost (ANB) i jednog od najmoćnijih ljudi unutar bezbjednosnog aparata, potreslo je temelje sistema koji je godinama važio za zatvoren, ali moćan krug uticaja.

Prema saznanjima istražnih organa, Spičanović se sumnjiči da je, zajedno sa više državnih funkcionera, učestvovao u prikrivanju predmeta, zloupotrebi položaja i odavanju povjerljivih podataka kriminalnoj grupi Aleksandra Mijajlovića koji je takođe uhapšen.

Ipak, slučaj Spičanovića nije samo novo hapšenje – to je razotkrivanje dugogodišnje mreže ljudi koji su kontrolisali ključne tokove informacija, novca i uticaja u državi.

Pokrivao sistem, ne samo službu
Kao jedan od najupućenijih ljudi unutar bezbjednosnog aparata, Drago Spičanović je godinama pokrivao sve što je bilo osjetljivo – od kontraobavještajnih operacija i unutrašnjih provjera, do operativnih podataka koji su prolazili kroz ANB i Upravu policije.
Kao pomoćnik direktora policije, a potom i drugi čovjek ANB, praktično je imao uvid u sve: kadrove, istrage, međunarodne kontakte, kao i podatke koji su uticali na političke i ekonomske tokove zemlje.

Njegov položaj mu je obezbjeđivao i neformalnu moć – da utiče na kadrove, istrage i procjene unutar službi. Upravo zbog te snage, mnogi su ga opisivali kao „čovjeka koji nije bio samo dio sistema, nego njegov čuvar“.
Međutim, iza te kontrole krio se i dio mraka: Spičanovićevo ime godinama se dovodi u vezu sa nelegalnim poslovima, posebno sa švercom cigareta preko Luke Bar.

Na tu ulogu su u više navrata javno ukazivali lider GP URA Dritan Abazović i bivši šef carine Rade Milošević, koji su ga nazivali „jednom od crnih kutija šverca duvana“.

Mreža hapšenja i pad starih veza
Pored Spičanovića i Mijajlovića, u akciji Specijalnog državnog tužilaštva (SDT) uhapšeni su i Milovan Pavićević, bivši šef podgoričke policije, viša državna tužiteljka Andrijana Nastić, kao i policajac Vladan Lazović, bratanić nekadašnjeg pomoćnika direktora policije Zorana Lazovića, koji je već u pritvoru zbog optužbi za saradnju sa kavačkim klanom.

Nastić je sestra od strica Aleksandra Mijajlovića, označenog kao vođe kriminalne grupe koja se bavila međunarodnim švercom cigareta. U istoj istrazi  saslušani su, prema nekim medijima,  i Tihomir Goranović, Miomir M. Mugoša, Jakša Backović, Alija Košuta, Darko Ivanović i Aleksandar Klimović, što pokazuje koliko je mreža duboko ušla u institucije. Ivanović je u međuvremenu demantovao da je saslušavan.

Istražitelji ne isključuju mogućnost novih hapšenja, jer je, kako kažu, ovo „samo prvi talas operacije“.

Kentera pere ruke
Posebnu pažnju izazvala je izjava Sava Kentere, bivšeg direktora ANB, koji je bio najbliži saradnik Spičanovića. Upravo je u vrijeme njegovog mandata Spičanović vraćen u ANB i postavljen na visoku poziciju, što je, po mnogima, bilo moguće samo uz direktno odobrenje Kentere.

Međutim, nakon hapšenja, Kentera je poručio da je „sve što je rađeno u skladu sa zakonom“ i da je Spičanović „prošao sve bezbjednosne provjere“. Dodao je i da „ako je bilo ko radio protivzakonito, treba da odgovara, zvao se on Sava Kentera ili Drago Spičanović“.

Ta izjava, u kontekstu dugogodišnje bliske saradnje, djeluje kao pokušaj pranja odgovornosti i distanciranja od čovjeka koji je bio njegova desna ruka. U bezbjednosnim krugovima to se tumači kao znak raspada starih lojalnosti unutar bivšeg sistema ANB.

Kentera je praktično rekao: "Nemam ništa s tim čovjekom’" iako su zajedno upravljali agencijom. To je klasično institucionalno pranje ruku – dok je trebalo, bili su tandem, a kad je došlo vrijeme odgovornosti, Spičanović ostaje sam“, kaže jedan sagovornik blisko povezan sa sistemom bezbjednosti.

ANB pod znakom pitanja
Iz same ANB je naknadno saopšteno da Spičanović nije imao pristup tajnim podacima, što je mnogima u struci djelovalo kao protivrječna tvrdnja, jer je čovjek na takvoj poziciji morao imati uvid u najosjetljivije informacije.
Takav stav tumači se kao još jedan pokušaj institucionalne zaštite imidža agencije i svođenja odgovornosti na pojedince.

Ali, ovaj slučaj otvara pitanje – ako Spičanović nije imao pristup podacima, kako je onda mogao biti „drugi čovjek ANB“? I šta to govori o strukturi koja se sada trudi da sama sebe prikaže kao žrtvu?

Sistem koji se urušava iznutra
Hapšenje Spičanovića nije samo kraj jednog službenika, nego pad cjelokupne generacije ljudi koji su decenijama upravljali državnim tajnama.
Njegov slučaj povezuje policiju, ANB, tužilaštvo i ekonomske institucije u jedinstvenu mrežu koja je, čini se, više radila za zaštitu interesa kriminalnih struktura nego za javni interes.

Danas, kada se nekadašnji saborci distanciraju jedni od drugih, postaje jasno da je sistem koji je godinama pokrivao sve — ostao bez pokrića.

Hapšenje Draga Spičanovića, čovjeka koji je godinama bio „sjenka iza službe“, označava kraj jedne ere u kojoj su institucije i pojedinci dijelili iste interese, a ne iste ciljeve.
Dok Specijalno državno tužilaštvo nastavlja istragu, ostaje pitanje koje će tek odjeknuti:
ko sve danas pere ruke od onoga što su juče zajedno radili.

Da li pada krem mafije iz srca države?
Da li je ovo samo početak konačnog sloma bezbjednosno-političkog aparata koji je decenijama držao Crnu Goru u šaku?
Nakon hapšenja "kapitalaca" iz sistema, logično se nameće pitanje — da li smo sada dotakli sam vrh piramide, ili tek njenu sredinu?

Jer, ako se pažljivo sagleda spisak onih koji su već bili ili su sada pod istragom — od funkcionera tajne i javne policije, preko državnih tužilaca, pa sve do ljudi koji su upravljali ključnim institucijama — onda je jasno da se radi o kremu nekadašnje „duboke države“, čiji je sistem funkcionisao u punom kapacitetu upravo dok su ovi ljudi bili na vrhu.

U istom nizu se moraju pomenuti i bivši specijalni tužioci Milivoje Katnić i Saša Čađenović, kao i Veselin Veljović, dugogodišnji direktor Uprave policije i bezbjednosni savjetnik predsjednika države. Svi oni su godinama bili dio iste strukture — strukture koja je, po svemu sudeći, paralelno upravljala i institucijama i kriminalnim tokovima. Tu je i Vesna Medenica koja je na optuženićkoj klupi za (ne)djela iz ere kada je bila predsjednica Vrhovnog suda.

Ako su danas tužioci, policijski čelnici i obavještajci u pritvoru, pod optužnicama ili u sudskim procesima, postavlja se pitanje – ko je bio na vrhu te piramide i ko je sve to koordinisao?

Superfinale sistema
Bivši premijer Dritan Abazović još prije više od godinu najavio je „superfinale“ obračuna sa organizovanim kriminalom.
Da li je mislio upravo na ovaj trenutak, kada se lanac hapšenja približava samom vrhu državnog sistema?

Ili je ta najava zapravo bila prozirna aluzija na mogućnost da se istraga jednog dana približi imenu koje se u Crnoj Gori izgovara šapatom – Milo Đukanović?

Jer, ma koliko se sada pokušavalo odvojiti „država“ od njenih nekadašnjih službenika, činjenica ostaje da je sve što je radilo, radilo pod političkim okriljem čovjeka koji je tri decenije bio apsolutni gospodar sistema.
I dok je čitav njegov aparat sada na optuženičkim klupama, u pritvorima ili pod istragom, samo jedno ime i dalje stoji iznad svih procesa – i ćuti.

Foto: "Vijesti"